Ασφαλείς και εγγυημένες είναι οι καταθέσεις στις ελληνικές τράπεζες.Τον ρόλο αυτό έχει αναλάβει το Ταμείο Εγγύησης Καταθέσεων και Επενδύσεων (ΤΕΚΕ), οι πόροι του οποίου προέρχονται από τις τράπεζες που μετέχουν σε αυτό.
Στην περίπτωση δε που «σκάσει» κάποια τράπεζα, η αποζημίωση του καταθέτη ανέρχεται κατ’ ανώτατο όριο στις 100.000 ευρώ [άρθρο 9 παρ 2(α) του ν. 3746/2009- ΦΕΚ 27 Α΄ 16/02/2009].
Το ίδιο ισχύει για όλες τις χώρες της Ευρωπαϊκής Eνωσης, σύμφωνα με την Οδηγία 2009/14/ΕΚ του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου.
Εκείνο που πρέπει να γνωρίζουν οι καταθέτες είναι ότι:
Στις περιπτώσεις κοινών λογαριασμών που έχουν δηλαδή ανοιχθεί στο όνομα δύο ή περισσοτέρων προσώπων, το τμήμα που αναλογεί σε κάθε καταθέτη του κοινού λογαριασμού θεωρείται ως χωριστή κατάθεση. Και συνυπολογιζομένων και των λοιπών καταθέσεών του, καλύπτεται μέχρι το όριο των 100.000 ευρώ.
Οι αποζημιώσεις που καταβάλλονται στους δικαιούχους δεν υπόκεινται σε κανενός είδους φόρο, τέλος ή εισφορά.
Το όριο κάλυψης των πελατών των τραπεζών για επενδυτικές υπηρεσίες είναι 30.000 ευρώ ( άρθρο 10 παρ.1α του ν. 3746 / 2009).
Στο Σκέλος Κάλυψης Καταθέσεων του ΤΕΚΕ συμμετέχουν υποχρεωτικά όλα τα πιστωτικά ιδρύματα που έχουν λάβει άδεια λειτουργίας στην Ελλάδα, εκτός από το Ταμείο Παρακαταθηκών και Δανείων (ειδικότερα συμμετέχουν 39 πιστωτικά ιδρύματα, από τα οποία 18 είναι ελληνικά πιστωτικά ιδρύματα, 16 είναι συνεταιριστικές τράπεζες και 5 είναι υποκαταστήματα πιστωτικών ιδρυμάτων με καταστατική έδρα σε χώρα εκτός Ευρωπαϊκής Ενωσης).
Πιστωτικό ίδρυμα που δεν συμμετέχει στο ΤΕΚΕ δεν μπορεί να δέχεται καταθέσεις.
Διευκρινίζουμε ότι τα υποκαταστήματα πιστωτικών ιδρυμάτων που η έδρα τους βρίσκεται σε χώρα της ΕΕ δεν συμμετέχουν στο ΤΕΚΕ, γιατί καλύπτονται από το αντίστοιχο σύστημα εγγύησης καταθέσεων της χώρας τους.
Τα κεφάλαια του ΤΕΚΕ προέρχονται από το ιδρυτικό κεφάλαιο, τις αρχικές και τις ετήσιες τακτικές εισφορές των πιστωτικών ιδρυμάτων που συμμετέχουν στο Ταμείο καθώς και από έκτακτους πόρους που προέρχονται από δωρεές, ρευστοποίηση απαιτήσεων, συμπληρωματικές εισφορές και δάνεια.
Οι ετήσιες εισφορές των τραπεζών αναπροσαρμόζονται κάθε χρόνο. Στην περίπτωση τώρα που τα διαθέσιμα κεφάλαια δεν επαρκούν για την καταβολή αποζημιώσεων στους καταθέτες, τότε τα πιστωτικά ιδρύματα που συμμετέχουν στο ΤΕΚΕ υποχρεούνται να καταβάλουν συμπληρωματική εισφορά, το ύψος της οποίας καθορίζεται με απόφαση του Δ.Σ. (και δεν μπορεί να υπερβεί το τριπλάσιο της ετήσιας τακτικής εισφοράς, το ποσό δε της συμπληρωματικής εισφοράς θα συμψηφίζεται με τις τακτικές εισφορές των πιστωτικών ιδρυμάτων των επόμενων ετών).
Στην περίπτωση που υπάρξει «κανόνι», το ΤΕΚΕ, καταρτίζει κατάλογο καταθετών, οι οποίοι δικαιούνται αποζημίωση με βάση τα στοιχεία που του υποβάλλονται από το πιστωτικό ίδρυμα και τους ενημερώνει και καταβάλλει τις σχετικές αποζημιώσεις, χωρίς καταβολή τόκου για το διάστημα μέχρι την καταβολή της αποζημίωσης. Οι αποζημιώσεις απαλλάσσονται από κάθε είδους φόρο – τέλος. Τέλος αποζημιώνει τους καταθέτες εντός 20 εργάσιμων ημερών από την ημέρα κατά την οποία οι καταθέσεις κατέστησαν μη διαθέσιμες. Προκειμένου για τη καταβολή αποζημιώσεων σε καταθέτες, η παράταση της προθεσμίας δεν μπορεί να υπερβαίνει τις δέκα εργάσιμες ημέρες.
Οι ανήλικοι συνδικαιούχοι μιας κατάθεσης δεν διαφοροποιούνται ως καταθέτες για τα δικαιώματα από την προστασία των καταθέσεών τους. Τα δικαιώματα όμως αυτά τα ασκούν οι έχοντες τη γονική μέριμνα.
Οι προθεσμιακές καταθέσεις καλύπτονται από το Ταμείο Εγγύησης Καταθέσεων και Επενδύσεων, όπως και οι καταθέσεις Ταμιευτηρίου και οι καταθέσεις όψεως.
Τα repos εξαιρούνται από την έννοια των καταθέσεων, όμως οι απορρέουσες από τα repos απαιτήσεις καλύπτονται από το σύστημα αποζημίωσης επενδυτών του ΤΕΚΕ. (άρθρο 9, παρ.1 ν. 3746/2009 – ΦΕΚ 27 Α’ 16-2-2009).
Τα Αμοιβαία Κεφάλαια δεν καλύπτονται από το Σκέλος Κάλυψης Καταθέσεων του Ταμείου Εγγύησης Καταθέσεων.
Τα επενδυτικά προϊόντα των τραπεζών, όπως συνταξιοδοτικά και ασφαλιστικά προγράμματα, swaps δεν καλύπτονται αφού δεν αποτελούν καταθέσεις.
Οι καταθέσεις σε ξένα νομίσματα (π.χ. δολάρια ΗΠΑ) καλύπτονται από το Ταμείο Εγγύησης. Το όριο της αποζημίωσης των 100.000 ευρώ ισχύει ανά καταθέτη και ανά πιστωτικό ίδρυμα, ανεξάρτητα από το νόμισμα ή τη χώρα λειτουργίας του υποκαταστήματος του πιστωτικού ιδρύματος στο οποίο τηρείται η κατάθεση (άρθρο 9, παρ. 2.β, ν. 3746/2009 – ΦΕΚ 27 Α’ 16-2-2009)
Οι καταθέσεις σε υποκατάστημα ελληνικού πιστωτικού ιδρύματος της Ευρωπαϊκής Eνωσης (π.χ. Πολωνία, Ρουμανία, Βουλγαρία) είναι επίσης εγγυημένες, καθώς ισχύει το όριο της αποζημίωσης των 100.000 ανά καταθέτη και ανά πιστωτικό ίδρυμα.
Το ίδιο ισχύει και για εκείνους που έχουν κατάθεση σε υποκατάστημα ελληνικού πιστωτικού ιδρύματος σε χώρα εκτός Ευρωπαϊκής Eνωσης (π.χ. Αίγυπτος Αλβανία, Σερβία). Τα υποκαταστήματα των κυπριακών τραπεζών συμμετέχουν στο Σύστημα Εγγύησης Καταθέσεων της Κύπρου.
Εμμεσες θετικές επιπτώσεις στα υφιστάμενα δάνεια των ιδιωτών φέρνει η αναδιάρθρωση του χρέους, επηρεάζοντας παράλληλα αρνητικά όλον τον μελλοντικό δανεισμό νοικοκυριών και επιχειρήσεων.
Η αναδιάρθρωση χρέους δεν επηρεάζει άμεσα τους δανειολήπτες, αφού τα δάνεια δεν πρόκειται να επηρεαστούν ή να μειωθούν, παρά το γεγονός ότι οι μισθοί και οι συντάξεις θα «κουρευτούν» δραματικά. Το ύψος του όποιου δανείου έχουν οι ιδιώτες θα παραμείνει το ίδιο, ανάλογα με την προτέρα οικονομική κατάσταση, ωστόσο οι τράπεζες συντονισμένα θα κληθούν να προχωρήσουν σε ρυθμίσεις ακόμη και ενήμερων δανείων. Αυτή η ρύθμιση θα περιλαμβάνει σε πρώτη φάση τη μείωση του ύψους της μηνιαίας δόσης μέσω επιμήκυνσης του χρόνου αποπληρωμής, καθώς και περίοδο χάριτος σε ορισμένες ομάδες πληθυσμού, αργότερα όμως θα περιλαμβάνει και «κούρεμα» του κεφαλαίου και των τόκων.
Ηδη στις ΗΠΑ, που προηγήθηκε η χρηματοπιστωτική κρίση, έχει ξεκινήσει μια ανάλογη διαδικασία, αλλά και εδώ σε περιπτώσεις ληξιπρόθεσμων δανείων που θεωρούνται χαμένα μια αμερικάνικη τράπεζα έχει ξεκινήσει «κούρεμα» του συνολικού ποσού οφειλής έως και 50%. Η άλλη επίπτωση, η αρνητική, συνδέεται με την έλλειψη κεφαλαίων που θα υποστούν οι τράπεζες μετά το «κούρεμα», έλλειψη που θα οδηγήσει σε οριστικό κόψιμο της χρηματοδότησης. Εκεί εκφράζονται φόβοι ότι οι τράπεζες δεν θα δίνουν ακόμη ούτε εγγυητικές προς τις επιχειρήσεις, ενώ για τα νοικοκυριά ούτε λόγος για οποιαδήποτε μορφή χρηματοδότησης, τουλάχιστον για ένα μεγάλο χρονικό διάστημα. Το ενδεχόμενο αυτό θα προέλθει από έναν πιθανό αποκλεισμό των τραπεζών από τις αγορές.